Ngày thứ ba tại địa bàn (2)
Thứ năm ngày 26 tháng 05 năm 2011
Tiếp tục buổi chiều lúc 14h30’ tại nhà Mê Wện B.N, chú tên là B. Ruông, 56 tuổi, đã làm Mê Wện được hai năm nay. Gia đình chú có hai người con, cả hai đều đã có gia đình. Chú đang lợp lại mái nhà bếp, tuy nhiên thật may mắn vì chúng tôi vào nhà chú đúng lúc chú đang nghỉ giải lao. Chú rất thân thiện và sẵn sàng dành thời gian cho chúng tôi hỏi chuyện. Quan sát tôi thấy căn nhà và khu vườn của gia đình chú rất đơn sơ, có vẻ là một gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Khi hỏi về ruộng đất, chú cho biết nhà chú có bốn công ruộng và khoảng 1000m2 đất ở và đất vườn, nhưng đất ruộng nhà chú rất xấu.
Chân dung đối tượng nghiên cứu của tôi
(Ảnh do tác giả cung cấp)
Về số hộ trong Wện, chú cho biết hiện tại Wện này có khoảng 70 hộ với 100% là người Khmer. Mỗi năm trong Wện chỉ có một lễ chung là vào tháng năm tại miếu Ông Tà. Ngoài ra mỗi tháng còn có bốn ngày mọi người trong Wện mang cơm lên chùa.
Với vai trò của trưởng Wện, chú thường thông báo cho mọi người những ngày sinh hoạt và đóng góp cho chùa. Chú còn đi quyên góp cho các đám tang trong Wện và đứng ra tổ chức lễ cúng Ông Tà. Cùng tham gia những công việc này với chú còn có chú phó Wên tên là Cảnh nhà ở mãi trong ruộng, hoàn cảnh gia đình cũng rất nghèo. Về việc quyên góp cho mỗi đám tang là mỗi gia đình là 5000đ và một lon gạo, ai không có 5000đ thì đưa thêm một lon gạo. Công việc quyên góp này trực tiếp do trưởng và phó Wện đi làm, sau đó đưa đến cho gia đình có đám. Đây như là sự chia sẻ cho nhau của các gia đình trong cùng một Wện. Gia đình nào có công việc, việc đóng góp không phân biệt giàu nghèo, gia đình nào cũng tham gia như nhau. Trong lúc chúng tôi trao đổi với chú, vợ của chú ngồi bên cạnh liên tục gật đầu tỏ vẻ đồng ý.
Khi hỏi ý kiến của cô về việc chọn lựa một vị trưởng Wện như chú thì cô tự hảo trả lời: Cô luôn ủng hộ chú trong việc này, theo cô người trưởng Wện được mọi người trong Wện tin tưởng và bầu ra, là một người trung thực, hiền lành và siêng năng với những công việc của cộng đồng. Vì chú phải tiếp tục lợp mái nhà, nên chúng tôi trả lại thời gian làm việc cho chú. Trước khi ra về chúng tôi còn được chú tận tình chỉ cho nhà chú trưởng Wên Ô. Ch.
Chúng tôi đến nhà chú Ô. Ch. Mặc dù chú có nhà nhưng chúng tôi đã không có một cuộc trao đổi nào với chú vì chú đang bận mang dầu ra ruộng để tiếp tục chạy máy cày. Chào chú và hẹn dịp khác nhưng chú đáp lại là phải nửa tháng nữa chú mới rảnh rỗi. Chúng tôi xin phép ra về để chú tiếp tục công việc.
Dừng lại quán nước kế bên nhà chú, chúng tôi hỏi cô chủ quán bán nước (một người đàn bà chừng ba mấy tuổi) về chú trưởng Wện này: Cô cho biết chú Tân chỉ mới được bầu làm trưởng Wện được vài ngày, từ hôm tổ chức lễ cúng Ông Tà nên chú cũng chưa biết gì. Cô còn cho biết nhà chú có 10 công ruộng. Quan sát tôi thấy mặc dù căn nhà chú lụp sụp nhưng trước sân có một chiếc máy tuốt phủ bạt để đó. Tò mò tôi hỏi cô, cô nói cái máy đó là của nhà một ông chú của chú Tân chứ không phải của gia đình chú. Tôi kết thúc buổi chiều tại đây, một ngày làm việc theo tôi là thành công và thú vị vì được tiếp xúc với nhiều người.
Kết thúc một ngày đi phỏng vấn và quan sát những trưởng Wện và gia đình họ thì một điều mà tôi cảm nhận được là: cả ba gia đình trưởng Wện tôi đến đều rất nghèo so với các gia đình khác trong Wện. Họ có rất ít ruộng nhưng có điều là bản thân những người này và người trong gia đình họ rất vui khi có người làm Mê Wện. Vì theo họ đây là công việc giúp đỡ và chia sẻ cho mọi người trong cộng đồng của mình.
22h28’ ngày 26 tháng 05 năm 2011
