Ngày thứ ba tại địa bàn
Thứ năm ngày 26 tháng 05 năm 2011
7h26′: Mặc dù còn rất sớm nhưng tôi đã được trao đổi với Chú T. Kim. Chú sinh năm 1969 (42 tuổi). Chú đã có gia đình và có một con gái (năm tuổi). Chú cho biết đã từng tu ở chùa Kh.B bảy năm. Hiện chú đang làm ruộng nhà. Chú có 6 công ruộng (6000m2) và 500m2 đất ở. Chú cho biết mỗi năm cũng thu được hai đến ba tấn lúa.
Một trong những ngõ nhỏ của ấp Kh.B mà chúng tôi đã đi qua
(Ảnh do tác giả cung cấp)
Khi tôi hỏi chú về những Wện thuộc chùa Kh.B, Phum và Sroc thì chú cho biết: Sroc ở đây là Sroc Kh.B. Trong Sroc có 3 Phum: Kh.B, L.N và A.T. Đứng đầu Sroc là ông S. Tỉnh trưởng ban quản trị chùa Kh.B – do bà con trong ấp bầu ra. Người này làm theo nhiệm kì bốn đến năm năm. Hiện bác S. Tỉnh đã làm được hai nhiệm kì vì nhận được sự tín nhiệm của bà con.
Khi tôi và chú T. Kim đang trao đổi tại nhà chú thì có sự xuất hiện của những người anh chị em của chú và một người hàng xóm. Vì là buổi sáng nên họ phải tập trung lại để ra ruộng. Tôi mời họ nán lại một chút, dưới sự góp ý của mọi người có mặt, tôi phác thảo sơ đồ phân bố của Wện trong ấp Kh.B. Mọi người cho tôi biết Mê Wện nghĩa là trưởng Wện, Annu protien Wện nghĩa là phó Wện.
Theo chú T. Kim, trưởng và phó Wện do bà con trong Wện chọn, vì ông có trình độ và siêng năng. Nhiệm kỳ làm là ba năm, ông trưởng Wện có vài trò hướng dẫn bà con đi chùa một tháng bốn lần. Ông còn tới từng nhà để thông báo về công việc của chùa và các sư sãi, như việc khất thực và quyên góp cho các đám tang trong Wện. Vì chú và mọi người đã tới giờ đi làm nên tôi xin phép không làm phiền nữa.
9h34’ tại gia đình chú trưởng ấp, chỉ có cô ở nhà còn chú thì đi vắng. Tôi trao đổi với cô H. Thi vợ của chú. Cô là một người Việt kết hôn với chú là người Khmer. Chú cô đã có ba đứa con hiện đang học đại học và trung học phổ thông, trong đó có một trai và hai gái. Nhà cô có mười công ruộng.
Cô cho biết, ấp có tên là Kh.B vì trong ấp có một cái ao dài tên là Kh.B. Việc chia Wện là để đi quyên góp cho chùa và cho mỗi gia đình trong Wện khi có công việc. Nhà cô thuộc Wện Tr.N. Sinh hoạt chung của Wện thường diễn ra trong nhà Mê Wện hay còn gọi là trưởng tổ.
Về vai trò của mê Wện, cô cho biết: Ông kêu mọi người mang cơm tới chùa, kêu gọi đóng góp. Mê Wện chỉ làm mà không nhận được bất cứ lợi lộc gì, những người được chọn họ làm việc trên tinh thần tự nguyện.
Về Sroc thì cô cho biết: Sroc là ấp, người đứng đầu Sroc chính là bác trưởng ban quản trị Chùa. Nhường lại cuộc trao đổi với cô cho hai bạn khác là H và Th, tôi và Đ tiếp tục buổi sáng với…
11h00 tại nhà cô Th. Thạch: Năm nay cô 51 tuổi, là vợ của chú S. Kim – Mê Wên V.L. Cô cho biết: gia đình cô được sáu đứa con, chỉ có một đứa con trai. Gia đình làm ruộng với một công đất, chính vì thế ngoài làm ruộng cô còn làm thêm đồ đan lát. Mỗi ngày trừ những thứ phải mua thì cô cũng kiếm được 50 nghìn.
Khi hỏi về công việc của Mê Wện – chồng cô, cô chỉ nói ngắn gọn với một nét mặt rất vui tươi “làm phước thôi”. Tôi thấy căn nhà mà gia đình cô đang ở là một căn nhà rất thô sơ, cũ kỹ. Điều đó cho thấy hoàn cảnh của gia đình cô chú còn rất thiếu thốn, nhưng tôi nhận thấy một điều là khi hỏi về công việc Mê Wện của chú thì cô tỏ ra rất vui vẻ và sẵn sàng chia sẻ. Cũng đã trưa nên chúng tôi xin phép ra về và không quên lời hẹn cho những ngày sắp tới.
(Còn tiếp)
22h28’ ngày 26 tháng 05 năm 2011
Nguyễn Kiều Tịnh
