Đồng cảm cùng những nỗi đau
Như Thanh Niên đã có bài viết, sau khi hoàn thành bộ phim tài liệu Hoàng Sa Việt Nam: Nỗi đau mất mát tại Bình Châu và Lý Sơn (Quảng Ngãi), André Menras quay trở lại Pháp. Vào đầu tháng 7 vừa qua, trong dịp tới Paris giới thiệu bộ phim, ông đã ở lại nhà của người em rể là nghệ sĩ, ca sĩ Jean Pierre Pousset. Sau khi xem bộ phim, Jean Pierre xúc động đến nỗi bật khóc. “Lúc đó, tôi đã nói đùa: Jean Pierre hãy sáng tác một bài hát để giải tỏa cảm xúc, được không? Jean Pierre trả lời ngay: André viết lời đi, tôi sẽ viết nhạc”, André Menras kể.
Ông nhớ lại: “Lúc đó là 12 giờ khuya. Chưa tới 3 giờ sáng tôi đã viết xong lời của bài hát, in ra và luồn vào dưới cánh cửa phòng ngủ của Jean”. Không có thêm cuộc trao đổi nào giữa hai người, một tuần sau Jean Pierre gửi cho André Menras bản nhạc do ông thể hiện. “Có vẻ như bộ phim đã có tác động rất mạnh, nên Jean Pierre chỉ cần thể hiện cảm xúc chân thực qua khả năng cảm thụ nghệ thuật tinh tế của mình”, André Menras bày tỏ.
Nghệ sĩ, ca sĩ Jean Pierre PoussetSau khi bài hát hoàn thành, con trai André Menras đã giúp ông ghép các bức ảnh – đa số do André chụp và số khác do bạn bè ông cung cấp – tạo thành clip đăng tải trên YouTube.
Bài hát hòa bình
Trước khi rời Lý Sơn, André Menras đã hứa với các ngư dân, chị em góa phụ rằng sẽ không bao giờ quên, mà luôn hỗ trợ, giúp đỡ, lên tiếng trước công luận bảo vệ họ. Ông cho biết: “Không có ngày nào tại Pháp tôi không nghĩ đến họ, đến hai cái tên Bình Châu và Lý Sơn. Khi biết tình trạng của anh chị em tại đó, làm sao tôi ngồi yên, ngủ yên được”. Ông cố gắng hoàn thành lời hứa bằng tất cả khả năng như chiếu phim, viết lời bài hát, viết báo, tổ chức các cuộc thảo luận trao đổi và lập quỹ hỗ trợ ngư dân. Với bản nhạc này, ông mới phát hiện, đây là một cách thức rất hay để thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới trẻ về chủ quyền biển Đông.
André Menras muốn có thêm lời tiếng Việt và tiếng Anh cho Ballade pour Hoang Sa. Một số người đã dịch bài hát sang tiếng Việt. Tuy nhiên, ông còn băn khoăn vì có bản dịch chưa chính xác, không đúng với tinh thần của bài hát. Với André Menras, bài hát không phải là một loại “khẩu hiệu”, hiếu chiến mà phải đầy chất thơ và hơn hết là cho thấy bản chất hòa bình. Trong bài hát, André Menras đã lấy câu nói của “vua lặn” ở Lý Sơn là ông Bùi Thượng, năm nay đã 73 tuổi (“Khi lặn gặp con cá mập, hãy nhìn trừng vào mắt nó sẽ không bị tấn công”) để viết lời điệp khúc: “Fixons le requin, amis. Fixons le requin, amis. Fixons le requin. N’ayons pas peur, amis (tạm dịch: Hãy nhìn trừng vào mắt con cá mập, các bạn ơi. Hãy nhìn trừng trừng vào nó. Đừng sợ hãi, các bạn ơi).
André Menras và Jean Pierre quyết định đăng ký bảo vệ quyền tác giả bài hát tại hiệp hội quốc tế có tên SACEM. Mục đích không phải vì lợi nhuận mà chỉ “để giữ đúng bản chất nội dung, giai điệu bài hát”. André Menras cho biết, hiệu ứng từ bài hát đã khích lệ ông và Jean Pierre tiếp tục viết thêm ca khúc về chủ đề này. “Thật thú vị vì Jean Pierre, người Pháp 100%, đã và đang hứng thú đồng hành với VN trong tiếng nói chủ quyền biển đảo”, André Menras hào hứng chia sẻ.
Bài hát “Ballade pour Hoang Sa”
Hoang Sa Vietnam, ma meurtrissure. Le grand requin du nord est descendu. Iles volées,a mer interdite, De nos pêcheurs il s’est repu. Corps déchirés, âmes errantes. Veuves éplorées, tombes du vent Hoang Sa Vietnam, ma meurtrissure. Il a enlevé tes enfants.
Fixons le requin, amis. Fixons le requin. N’ayons pas peur, amis. Face aux lendemains. Du roi Gia Long à maintenant. Chapelet d’les, riche parure. D’un pays appelé Vietnam. Pourquoi faut-il faut il que cela dure?
Ne crains pas que je me résigne ! La violence piétine le droit Hoang Sa Vietnam, ma meurtrissure. Tu n’es pas un pays chinois! J’ai tout le temps haêa la guerre. Elle m’a trop souvent blessé. Je ne choisis pas de la faire. Mais il faut le requin fixer Hoang Sa Vietnam, ma meurtrissure. Rien ne pourra nous séparer. Aucun requin je te l’assure Un jour je te retrouverai..
Tác giả cũng đã gửi kèm bản dịch tiếng Việt. Cho đến thời thời điểm này, theo tác giả đây là bản dịch tiếng Việt đúng với ý ông và phù hợp nhất với nhịp của nhạc, trong đó có những câu xúc động:
…Từ Vua Gia Long đến giờ hôm nay
Chuỗi đảo, đồ trang sức sang trọng
Của một đất nước mang tên Việt Nam
Tại sao nỗi đau lại mãi trường tồn?
…Hỡi Hoàng Sa, nỗi đau nhói lòng ta
Chẳng có gì chia cắt nổi em ta
Không cá mập nào ta thề chắc rứa
Em lại về, với đất mẹ quê ta.
(Nguồn: Thanhnienonline)
