Tất cả hội trường đồng thanh reo “Có”. Tiếng vỗ tay như muốn làm nổ tung hội trường. Những bó hoa hồng rực rỡ liên tục được trao vào tay anh sinh viên thành đạt. Tiếp theo chương trình là phần giới thiệu thành phần công ty. Chủ tịch Hội đồng Quản trị là một giáo sư Đại học Quốc gia. Tôi không nhớ rõ tên người này nhưng điều đó khiến tôi suy nghĩ. Tôi tự nghĩ, giáo sư Đại học quốc gia là một chức danh rất chung chung, cái tên nghe cũng là lạ, lại chẳng có đơn vị trường công tác. Nhưng thôi, tôi để ý nghĩ ấy vụt qua trong đầu.
Chương trình còn tiếp nối với sự góp mặt của một gia đình doanh nhân Trung Quốc có liên kết với công ty. Phần cuối của chương trình là phần vinh danh người thành đạt. Lần lượt, những người được xướng tên tiến lên sân khấu. Họ được giới thiệu là các nhà giáo, doanh nhân, kĩ sư,… Họ có nghề nghiệp riêng nhưng vẫn làm việc cho công ty. Người ta cho biết chỉ trong tháng vừa qua, mức lương mà họ nhận được đều từ 30-50 triệu đồng. Tiếng nhạc vang lên rộn rã theo tiếng vỗ tay của gần một ngàn người phía dưới. Tuy nhiên, một vài hành động làm tôi thấy khó chịu một xíu. Sau khi được trao phong bì trong đó có số tiền lương mà họ được nhận, tất cả họ, không ai bảo ai đều mở phong bì. Có người còn xé toạc phong bì, giơ toàn bộ số tiền trong đó lên, phe phẩy về phía dưới sân khấu. Có người còn hôn vào xấp tiền trên tay rồi nhảy cẫng lên. Trong khi ở dưới, mọi người đứng ồ dậy, phấn khích tột đỉnh, la ó ầm ĩ như để hòa chung niềm vui của những người trên sân khấu.
Hai nhân vật xuất sắc nhất được mời lên sân khấu cuối cùng, đây là hai người có thành tích cao nhất. Mỗi người nhận được một cái laptop trị giá 25 triệu đồng và 100 triệu đồng tiền mặt. Hai vị này không những xé phong bì ra mà còn rút từng xấp tiền trong phong bì ra cùng đếm với khán giả phía dưới cho đến khi đủ 100 triệu. Chương trình kết thúc trong tiếng nhạc, hoa và niềm vui của mọi người, từ người được vinh danh cho đến người đến tham dự.
“Chương trình kết thúc trong tiếng nhạc, hoa và niềm vui của mọi người, từ người được vinh danh cho đến người đến tham dự” (ảnh minh họa) – Nguồn: Internet
Tôi ngỡ rằng mình sẽ ra về. Ai dè những người tham dự ngày hôm đó ở hội trường lớn được mời chia đôi và đi về phía hai căn phòng hai bên. Tại đây, tôi gặp lại anh sinh viên thành đạt lúc nãy. Anh hỏi chúng tôi: “Có thấy chương trình hay không? Có muốn mình sẽ được đứng trên sân khấu như ngày hôm nay không?Thật đơn giản. Chỉ cần mua một sản phẩm của công ty. Bạn sẽ trở thành thành viên của công ty và được cấp thẻ nhân viên. Bạn chỉ cần giới thiệu sản phẩm cho ba người khác mua sản phẩm của công ty thì bạn sẽ lên bậc một. Mỗi tháng lương của bạn sẽ là 400.000 đồng. Tiếp tục, ba người kia tiếp tục giới thiệu những người khác và bạn sẽ được hưởng hoa hồng. Càng nhiều người do bạn giới thiệu tham gia, bạn sẽ càng được tăng cấp bậc. Công việc này nhẹ nhàng, không tốn nhiều thời gian. Bất kì ai cũng có thể tham gia. Một sản phẩm chỉ 800.000 đồng.”
Sau khi anh đó trình bày và giải đáp một số thắc mắc, khá nhiều bạn ghi danh mua sản phẩm. Tôi đứng dậy ra về thì bất ngờ người bạn của tôi xuất hiện. Khi nãy, lúc còn ngồi trong hội trường, tôi không để ý đến người bạn này lắm. Người bạn mới quen của tôi cũng loay hoay trong nhóm những người ôm hoa, chạy chỗ này, chỗ kia trong chương trình. Bạn tôi hỏi tôi đã ghi danh tham gia chưa. Tôi nói chưa. Bạn ấy lại dẫn tôi đến gặp riêng một người mà bạn ấy giới thiệu là cấp trên. Người này thuyết phục tôi tham gia vào công ty. Người ấy cho tôi biết những lợi ích trước mắt khi tôi tham gia vào công ty này, nào là tôi sẽ được làm việc trong môi trường chuyên nghiệp với các đồng sự coi nhau như anh em. Vì là nhân viên đầu khóa nên tôi sẽ được đào tạo các kĩ năng mềm như giao tiếp, đàm phán,… bởi các chuyên gia. Họ còn nói với tôi rằng đây là một cơ hội, vì ở các trung tâm bên ngoài hiện nay, muốn được đào tạo các kĩ năng mềm thì cũng phải trả một khoản chi phí rất cao. Dù không thích kinh doanh kiếm tiền nhưng bỏ 800.000 để học các kĩ năng cũng không phải uổng phí. Huống chi, số tiền 800.000 sẽ được trả lại trong các khoản lương… Tôi từ chối bằng cách nói mình không mang theo tiền. Anh ta sẵn sàng cho tôi cầm CMND để mượn tiền rồi sau này trả cũng được. Tôi phải hết sức cứng đầu và chai mặt để từ chối lời đề nghị của anh ta. Tôi đưa ra bất kì lý do gì cũng bị anh ta phủ định bằng những lý lẽ hết sức hợp lý. Cuối cùng, tôi từ chối bằng cách nói rằng tôi sẽ về suy nghĩ, vì tôi cũng cảm thấy khá thích thú với công việc này. Lúc đó, người bạn tôi cũng đứng gần đó, trên tay cầm quyển sách “Dạy con học cách làm giàu” và chỉ cho tôi dòng chữ: “Cơ hội chỉ đến một lần, phải biết nắm bắt” như nhắc nhở tôi một lần nữa về quyết định của mình. Tôi chỉ cười cho qua chuyện rồi xuống phía dưới để trả thẻ và lấy lại CMND cùng 10.000 đồng của mình. Sau buổi ấy, tôi không thấy người kia liên lạc với mình nữa. Tôi cũng chẳng buồn liên lạc. Đến bây giờ tôi và người bạn ấy không còn liên lạc với nhau, nhưng tôi sẽ nhớ mãi người bạn tình cờ và dễ mến ấy.
Tôi chẳng biết bán hàng đa cấp có phải là một hình thức kinh doanh hợp pháp không. Nhưng với tôi, tôi luôn cho rằng đó là việc lừa đảo, một hành vi đáng chê trách. Tôi gọi công việc ấy là bán rẻ tình cảm. Những người được giới thiệu đều là những người thân quen. Họ lợi dụng sự tin tưởng của những người xung quanh để trục lợi. Đáng lên án hơn nữa là khi nó nhắm đến các tân sinh viên nghèo, “chân ướt chân ráo” mới vào thành phố. Những sinh viên nghèo đã nghèo lại còn dễ bị dụ dỗ, khổ lại càng khổ. Tôi biết không ít những bạn cùng trang lứa, cũng như thế hệ đàn em của tôi cũng tham gia bán hàng đa cấp. Các bạn đó phải mượn tiền để đóng theo yêu cầu của công ty. Một số bạn khi hiểu ra vấn đề đã đứt ruột bỏ 800.000 xem như nhận được một bài học đắt giá và ngừng công việc giới thiệu cho bạn bè. Nhưng cũng không ít bạn vẫn tiếp tục đi giới thiệu cho bạn bè với hy vọng vớt vát được chút gì.
Tôi về phòng của người bạn giới thiệu việc làm cho mình. Người bạn này lôi trong cặp ra một bộ đồ nghề nào là nước rửa chén, xà phòng giặt đồ và vitamin. Tay thoăn thoắt, người bạn làm thí nghiệm cho tôi hiệu quả của các sản phẩm. Quả thật, các sản phẩm ấy hiệu quả hơn so với các sản phẩm thông thường. Bạn tôi hỏi: “ H thấy sản phẩm này tốt không?”. Rõ ràng, tôi thấy giặt sạch hơn, thơm hơn nên câu trả lời không gì khác ngoài câu “Tốt”. Bạn tôi tiếp: “Mình có một chỗ học tốt, một công việc tốt, một sản phẩm tốt mình cũng hay giới thiệu cho bạn mình phải không? Vậy H thấy sản phẩm này tốt thì cũng nên giới thiệu cho bạn bè”. Dù là một hình thức khác, giá sản phẩm “sinh viên” hơn nhưng với tôi, đây cũng là một hình thức bán hàng đa cấp mà tôi trăn trở bấy lâu. Tôi lấy lý do tôi ở tập thể nên muốn mua đồ dùng cho nhà thì hỏi ý kiến cả nhà trước. Tôi hứa sẽ về hỏi ý kiến và trả lời sau. Tôi đứng lên ra về thì thấy một người bạn khác cũng vừa về. Bạn tôi giới thiệu đó là bạn cùng phòng và cũng đang làm cùng công ty. Tôi nhanh chóng ra về và chẳng đủ can đảm nhắn tin từ chối thẳng thừng với bạn mình, lại càng chẳng dám chấp nhận đề nghị của bạn. Chiều nay, bạn tôi gọi điện thoại lại nhưng tôi không bắt máy.
Một mùa thi sắp đến. Một thế hệ tân sinh viên hân hoan bước vào cổng trường đại học. Có lẽ xung quanh trường lớp, phòng trọ, kí túc xá, những người nào đó cũng đang gấp rút chuẩn bị cho những chiến lược kinh doanh mới.
Khai Tâm
